هرساله با فرا رسیدن ایام عزاداری سالار شهیدان، محله باغزندان رخت سیاه بر تن می پوشد و مردم محله به سوگواری می پردازند.
دسته های سینه زنی، دسته محتشم، نخل باغزندان، روضه های فراوان در مساجد و خانه ها، دسته های باشکوه عزاداری در شب و روز عاشورا، دسته شام غریبان، دسته بنی اسد و بعضی از اشعار و مداحی های زیبای سنتی از ویژگی های بارز این ایام در باغزندان است.
دسته های سینه زنی از روز سوم محرم در کوچه ها و خیابان ها راه می افتد و هر در هر روز به تعدادی خانه که علم دارند می روند. در آنجا یکی از مادحین اهل بین علیهم السلام به ذکر مصیبت می پردازد.
دسته ها تا روز عاشورا هرروز شلوغ تر می شود.
شب تاسوعا بعد از تمام شدن مراسم عزاداری در مساجد، دسته باغزندان به محله قلعه حاجی می رود و در تکیه مسجد آنجا سینه می زنند.
شب عاشورا در همان زمان دسته قلعه حاجی به باغزندان می آید و همراه با دسته های سینه زنی باغزندان که در تکیه بالا و تکیه پایین سینه می زدند، همگی به سوی نخل باغزندان که در چنین شبی سیاه پوش می شود می روند و پای نخل سینه زنی پرشور و با عظمتی برپا می شود.
روز عاشورا دسته های سینه زنی و زنجیرزنی از محله های اطراف به باغزندان می آیند و همگی به سوی نخل باغزندان و گلزار شهدا حرکت می کنند. نخل باغزندان در میان خیل انبوه عزاداران، بر دوش ها حمل می شود و به سوی گلزار شهدا حرکت می نماید…
روز یازدهم دسته سینه زنی باغزندان در مراسم تجمع هیئات عزاداری شهرستان که در خیابان آبشار برگراز می گردد شرکت می کنند. ابتدا به تکیه زنجیری می روند و در بر دوش گرفتن نخل شاهرود کمک می نمایند و نخل را تا جلوی استادیوم تختی حمل می کنند. در آنجا پس از ذکر مصیبت ملا ابوالفضل عامریان نوحه سنتی طوطی شکر را می خواند و مردم سینه می زنند. این نوحه حدیث کسا را به زبان شعر درآورده است و بسیار شیرین می باشد و بخاطر شأن والا و خواصی که حدیث شریف کسا دارد همه ساله خوانده می شود.
نوحه یم فاطمی، سروده ناصرالدین شاه
نخل باغزندان در شب عاشورا سیاه پوش می شود و مردم پای آن سینه می زنند و ظهر عاشورا همراه با سینه زنی آنرا به عنوان نماد تابوت امام حسین علیه السلام که پیکر پاکش سه روز روی خاک ماند و کسی نبود او را دفن کند بر دوش حمل می کنند و به گلزار شهدا می برند و با اقتدا به نماز آن حضرت در بیابان کربلا، نماز ظهر و عصر را در همان مکان در زیر آسمان اقامه می نمایند.
نخل باغزندان سال 1361
سینه زنی باغزندان سه ضرب است. سینه زن ها با دست راست به سینه می زنند و با دست چپ کمربند نفر کناری را نگه می دارند تا دسته پیوسته باشد. به خاطر نحوه خاص قدم برداشتن که با سبک مداحی هماهنگ می باشد، کسانی که برای اولین بار در این دسته سینه می زنند دچار مشکل می شوند.
پا گرفتن در سینه زنی باغزندان: همان طور که اشاره شد سینه زنی باغزندان سه ضرب است. در سینه زنی باغزندان، هنگامی که دست راست در جای خالی بین سه ضرب بالا می رود پای راست را جلو می گذارند، سپس همزمان با ضرب اول سینه زنی، پای چپ را جلو می آورند و کنار پای راست می گذارند، همگام با ضرب دوم سینه زنی پای چپ را به عقب برمی گردانند، سپس همگام با ضرب سوم سینه زنی پای راست را عقب می آورند و کنار پای چپ می گذارند. این روند در تمام مدت سینه زنی ادامه دارد. ناگفته نماند که مردم باغزندان از کودکی که در دسته جات عزاداری شرکت می کنند، این سینه زنی را می آموزند و با شروع شدن نوحه توسط مداح، همه دسته به سرعت خود را با سبک سینه زنی هماهنگ می نمایند.
دسته محتشم دسته ای است که جلوی دسته سینه زنی حرکت می کند. نام این دسته بخاطر اشعاری که از مرحوم محتشم کاشانی در آن خوانده می شود گرفته شده است. در این دسته علما و پیرغلامان و افرادی که به هر دلیلی در دسته سینه زنی شرکت نکردند، حضور می یابند. ابتدا گروهی از بزرگترها که اشعار محتشم را یاد دارند یک بیت را با سبک خاصی می خوانند، سپس بقیه جمعیت در جواب می خواند:
ای داد از این عزا، بیداد از این عزا، فریاد وامصیب، و دو صد داد از این عزا
عکس و فیلم هایی از دسته محتشم را اینجا ببینید
دسته شام غریبان باغزندان
همه ساله در شب یازدهم محرم به یاد اطفال یتیم امام حسین علیه السلام و اسرای مظلوم کاروان آن حضرت، تعدادی از کودکان محله لباسهایی مانند چفیه و عبا میپوشند و یک گهواره خالی را با خود حمل میکنند و به مساجد و تکایای باغزندان میروند و با خواندن اشعاری خاص، اقامه عزا میکنند.
شعر دسته شام غریبان این است که با آهنگ خاصی تکرار میشود:
شام غریبان سحر ندارد / آه یتیمان اثر ندارد
طبق نقلهای تاریخی بدنهای مطهر امام حسین علیه السلام و یاران ایشان یک یا چند روز روی زمین صحرای کربلا افتاده بود تا اینکه افرادی از قبیله بنی اسد آمدند و ابدان مطهر را دفن کردند.
جمعی از مردم باغزندان هرساله در شب سیزدهم محرم پس از خواندن نماز مغرب و عشا در مهدیه باغزندان جمع میشوند و لباسهای خاصی مانند عبا و چفیه میپوشند و با زمزمه اشعار خاصی در مساجد و تکایای محله اقامه عزا و اجرای تعزیه میکنند.
اشعار دسته بنی اسد که با آهنگ محزونی خوانده میشود این است:
بنی اسد غوغا کنید واویلا / نعش حسین پیدا کنید واویلا
دم گروه اول:
ما آمدیم در کربلا / از بهر دفن کشته ها
تا ما زنان خاکش کنیم / بیرون ز خاشاکش کنیم
دم گروه دوم:
زینب بیا لیلا بیا / نعش حسین پیدا نما
تا ما زنان خاکش کنیم / بیرون ز خاشاکش کنیم
این دسته از سال 1340 شمسی توسط جمعی از جوانان محله پایه گذاری شد. سال اول دسته در خانه مرحوم حاج محمد عامریان (محمد علی اکبر) آماده و پذیرایی شد. دسته بنی اسد باغزندان در آن دوران به تمام مساجد شهر می رفت و حدود ساعت دو نیمه شب به مهدیه باغزندان باز می گشت و شام می خورندند. پس از مدتی دسته بنی اسد تصمیم گرفتند فقط به محله باغزندان بروند، لذا پس از آماده شدن و اجرای برنامه در مهدیه، به مسجد حاج ابوالقاسم و سپس به فاطمیه (س) و در پایان مسجد حضرت ابوالفضل علیه السلام می روند.
بسیاری از عزیزانی که در این دسته شرکت می کردند از دنیا رفتند، از جمله: حاج محمد علی اکبر، عمو نصرالله، تقی غلامحسین، محمدرضا قنبریان (پدر شهیدان قنبریان که پس از وی فرزندش شهید محمد قنبریان با عبا و وسایل پدرش در دسته حضور می یافت)، حاج ابراهیم عامریان(مداح)، پسر حاج مهدی خدابخشیان، گلسرخی (سقای دسته)، شیرعلی و…